Prawidłowe odżywianie matki podczas laktacji to podstawowy czynnik kształtujący zdrowie człowieka. Laktacja to okres w którym, zmienia się zapotrzebowanie matki karmiącej na mikro- i makroelementy. Sposób żywienia powinien zapewnić kobiecie jak najlepsze warunki przebiegu laktacji. Takie czynniki jak stres, lęk oraz palenie tytoniu mogą zaburzać produkcję mleka. Dieta eliminacyjna matki karmiącej pociąga za sobą ryzyko zaburzenia prawidłowego odżywienia oraz wzrostu dziecka. Ograniczenia dietetyczne w okresie laktacji mogą być szkodliwe również dla zdrowia matki, dlatego należy je stosować tylko w przypadkach bezwzględnych. Bardzo ważne jest zastąpienie eliminowanej żywności zalecanymi wymiennikami. oraz profesjonalne doradztwo w celu jej skutecznego leczenia. Nie ma podstaw do przerywania karmienia piersią lub eliminacji produktów z diety z powodu kolki niemowlęcej. Kolka nie jest zagrożeniem dla zdrowia dziecka oraz mija samoistnie.
Kobiety karmiące piersią potrzebują około 500 dodatkowych kcal / dzień. Wynika to ze średniej objętości produkowanego mleka w ciągu dnia (średnio 780ml) oraz potrzebnej energii organizmu do jego wyprodukowania (67 kcal / 100 ml) [8]. Często po pierwszym miesiącu po porodzie kobiety w okresie laktacji tracą min. 0,5-1,0 kg /miesiąc [21]. Utrata masy ciała podczas karmienia piersią nie wpływa na ilość ani na jakość mleka matki [5]. Laktacja jest prawidłowa, gdy niemowlę karmione piersią przybiera odpowiednio na masie. Zalecana dzienna porcja białka w okresie laktacji wynosi dodatkowo 25 g / dzień.. Zapotrzebowanie w ciągu doby na białko to 1,1g/kg m.c. [8]. Niskokaloryczna dieta podczas laktacji, uboga w składniki odżywcze, powoduje niedobory magnezu, wapnia, cynku, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, K) oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie (C, B1, B6, B12, B9). [8, 16]. Penney i Miller w przypadku kobiet stosujących dietę wegetariańską w okresie laktacji, w celu pokrycia dziennego zapotrzebowania zalecają spożycie: 1-2 porcji ciemnozielonych warzyw; 4-5 porcji innych warzyw i owoców; 3-4 porcje fasoli i produktów sojowych; 6 lub więcej porcji produktów pełnoziarnistych i zbożowych na dobę [15]. Dieta oraz aktywność fizyczna nie wpływa na ilość i wartość kaloryczną mleka matki, natomiast takie czynniki jak stres, lęk i palenie tytoniu mogą zmniejszać jego produkcję [4,13].
Wyniki badań wykazują, że ograniczenia dietetyczne w rzeczywistości skuteczne są tylko w leczeniu określonych alergii pokarmowych, a nie w ich zapobieganiu. Dieta eliminacyjna matki karmiącej pociąga za sobą ryzyko zaburzenia prawidłowego odżywienia oraz wzrostu dziecka. Ograniczenia dietetyczne w okresie laktacji mogą być szkodliwe również dla zdrowia matki. W przypadku alergii konieczne jest zastąpienie eliminowanej żywności pod względem odżywczym oraz profesjonalne doradztwo w celu skutecznego jej leczenia [1]. U niemowląt wysokiego ryzyka wyłączne karmienie piersią przez co najmniej 4 miesiące zapobiega lub opóźnia atopowe zapalenie skóry, alergię na mleko krowie i świszczący oddech we wczesnym okresie życia [19]. Z przeglądu przeprowadzonego przez Cochrane w 2006 r. wynika małe prawdopodobieństwo, aby dieta eliminująca dany antygen u kobiet wysokiego ryzyka w czasie ciąży znacznie zmniejszyła ryzyko chorób atopowych u dziecka [9]. W 2003 Lack i in. wykorzystując dane z Avon Longitudinal Study of Parents and Children, stwierdził, że u dzieci z alergią na orzeszki ziemne nie stwierdzono dowodów na uczulenie prenatalne z diety matki, a IgE swoiste dla orzechów nie było wykrywalne we krwi pępowinowej [10].
Dieta matki w okresie ciąży i podczas karmienia piersią nie wpływa również na ryzyko wystąpienia astmy, egzemy lub innych objawów alergii u niemowląt [11, 18]. Kobiety karmiące piersią nie muszą prewencyjnie unikać spożywania orzechów w obawie przed wystąpieniem alergii u dzieci. Jedynie kobiety, które są uczulone na te produkty muszą je wyeliminować z diety. Dieta spożywana przez dzieci w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa ma znacznie większy wpływ na ich zdrowie (np. ryzyko wystąpienia alergii), niż dieta ich matek w okresie ciąży i laktacji [6]. Ze względu na ryzyko opóźnienia w rozwoju psychoruchowym dziecka należy wyeliminować z diety karmiącej alkohol. Wiele instytucji zaleca ograniczenie kofeiny przez kobiety w okresie karmienia piersią do 300mg/dzień (ok. 3 filiżanki kawy) [2].
Noworodek przynosi radość rodzinie. Płacz należy do spektrum normalnych zachowań niemowląt. Jednak występujący u około 20% wszystkich niemowląt uporczywy płacz niepokoi rodzinę [3].
Dziecko, które ma kolkę często płacze o tej samej porze każdego dnia, zwykle późnym popołudniem lub wieczorem. Epizody kolki mogą trwać codziennie od kilku minut do trzech godzin lub więcej. Płacz zazwyczaj rozpoczyna się nagle i bez wyraźnego powodu. Dziecko może mieć częste wypróżnienia lub przepuszczać gaz pod koniec epizodu kolki. Płacz podczas kolki jest intensywny i często wysoki. Twarz dziecka może być zarumieniona.
Podczas epizodów kolki charakterystyczne są zmiany postawy, takie jak zwinięte nogi, zaciśnięte pięści oraz napięte mięśnie brzucha [17]. Zaobserwowano niezrównoważony mikrobiom żołądkowo-jelitowy, zwiększoną przepuszczalność jelit i przewlekłe zapalenie. Stres rodzicielski jest również powodem częstego płaczu niemowlęcia [3]. Istnieją dowody, że są skuteczne specyficzne szczepy probiotyczne, takie jak Lactobacillus reuteri szczególnie u niemowląt karmionych piersią. Istnieją również obiecujące dane dotyczące niektórych synbiotyków, a także substancji zmniejszających przepuszczalność jelit. Podczas kolki przede wszystkim konieczne jest wsparcie rodzicielskie, spokój, przytulanie dziecka, kołysanie [3]. Medycyna alternatywna (herbata ziołowa, koper włoski, glukoza i terapia masażu) nie okazały się być konsekwentnie pomocne, a niektóre mogą nawet być niebezpieczne [7]. W przeprowadzonych metaanalizach badań klinicznych stwierdzono również brak wskazań do rutynowego stosowania laktazy w kolce niemowlęcej, stosowania diety bezlaktozowej i bezmlecznej u matki karmiącej [20].
Podsumowując kolka niemowlęca jest częstą przyczyną cierpienia matki i rodziny. Należy być bardzo cierpliwym oraz zapewnić dziecku dużo wsparcia i spokoju. Nie ma podstaw do przerywania karmienia piersią z powodu kolki niemowlęcej. Kolka nie jest zagrożeniem dla zdrowia dziecka oraz mija samoistnie [3].
Autor publikacji
lic. Ilona Aleksandrowicz
Dietetyk Szeroko objęty zdrowy styl życia daje mi pęd do działania. [profil autora]