Anoreksja jako istotne zagrożenie wśród nastolatków  

Katarzyna Kolasa 1Michał Mazur 2
  

  1. Katarzyna Kolasa
  2. Michał Mazur
Abstrakt:

Anoreksja to niebezpieczne zaburzenie odżywania, które opiera się na restrykcjach prowadzących do zmniejszenia masy ciała. Zwiększone ryzyko zachorowania występuje u osób w wieku od 15 do 19 lat, dlatego cierpi na nią spory odsetek nastolatków. Pierwsze objawy choroby nie są jednoznaczne, jednak nie należy ich bagatelizować. Charakterystyczna dla anoreksji jest nagła utrata masy ciała, wypadanie włosów, noszenie luźnych ubrań, a nawet omdlenia. Na rozwój anoreksji może mieć wpływ wiele czynników m.in. relacje w rodzinie, media społecznościowe, a także zaburzenia osobowości. Dzieci żyjące w rodzinach konfliktowych mogą mieć skłonności do zachorowania. Jak wykazują badania osoby chore na anoreksję mają charakterystyczne cechy osobowości, a jedną z nich jest perfekcjonizm. Zdecydowanie negatywny wpływ na nastolatków mają media społecznościowe, które mogą powodować zaburzenia poczucia własnej wartości. Jadłowstręt psychiczny niesie za sobą negatywne konsekwencje zarówno dla wszystkich układów organizmu, jak i dla sfery psychicznej chorego.


Data publikacji: 27.09.2022 r.    •    Typ publikacji: Publikacja przeglądowa

Cytowanie:
  • Kolasa K, Mazur M: Anoreksja jako istotne zagrożenie wśród nastolatków , Journal of NutriLife, 2022, 09, ISSN:2300-8938, url:http://www.NutriLife.pl/index.php?art=385 [dostęp: 2024.11.13]
  • RIS,   BibTeX

Słowa kluczowe:


Konflikt interesów
Autorzy oświadczają, że nie mają powiązań ani finansowych zależności wobec żadnej organizacji lub kogokolwiek posiadającego bezpośredni finansowy wkład w przedmiot badań lub materiały badane w danej pracy (np. poprzez zatrudnienie, doradztwo, posiadanie akcji, honoraria). Każda dotacja badań lub projektu wyszczególniona jest w części pracy zatytułowanej „Podziękowania”.
POKAŻ WIĘCEJ

Katarzyna Kolasa 1Michał Mazur 2
  

  1. Katarzyna Kolasa
  2. Michał Mazur
Abstract:

Publication date: 27.09.2022 r.    •    Publication type: Publikacja przeglądowa

Citation:
  • Kolasa K, Mazur M: , Journal of NutriLife, 2022, 09, ISSN:2300-8938, url:http://www.NutriLife.pl/index.php?art=385 [access: 2024.11.13]
  • RIS,   BibTeX

Keywords:


Conflict of interest
The authors declare that they have no relationship or financial dependence to any organization or anyone having a direct financial interest in the subject of research or materials analyzed in the work (eg. through employment, consulting, stock ownership, honoraria). Each research grant or project is specified in the part of the work entitled "Acknowledgements".
SHOW MORE

Udostępnij
Polub NutriLife.pl
Reklama

 

Czym jest anoreksja?

 

Słowo ,,anorexia’’ pochodzi z Grecji i łączy ze sobą człon ,,an’’ oznaczający bez czegoś i ,,orexis’’ znaczący łaknienie. W dosłownym tłumaczeniu słowo anoreksja oznacza bez łaknienia [1]. Osoby chorujące na anoreksję robią wszystko aby zminimalizować łaknienie, ponieważ towarzyszy im silny lęk przed zwiększeniem masy ciała [2].

 

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) opisuje anoreksję jako zamierzone działanie będące restrykcyjnym dążeniem do zmniejszenia masy ciała.

 

Anoreksję można podzielić na typ ograniczający i typ objadający, w którym może dochodzić do przeczyszczeń. Osoby cierpiące na typ ograniczający zjadają niezwykle małe ilości jedzenia w ciągu dnia. Dochodzi do spadku masy ciała, który jest konsekwencją ujemnego bilansu energetycznego jednakże osoba nie ma napadów objadania i skłonności do wywoływania przeczyszczeń. Drugi typ anoreksji charakteryzuje napadowe objadanie się i prowokowanie przeczyszczeń [3].

Epidemiologia

 

Częstość anoreksji istotnie wzrosła w zachodniej części świata i krajach rozwijających się

 

[4]. Kobiety znacznie częściej chorują na anoreksję (1% w skali populacji świata).

 

Ryzyko zachorowanie na anoreksję wzrasta w przedziale wiekowym 15-19 lat, który przypada na okres dojrzewania i kształtowania się osobowości młodego człowieka [5]. W starszym wieku również można zachorować na anoreksję. Wśród kobiet chorujących na anoreksję aż 10% stanowią kobiety po 40. roku życia [4]. Mężczyźni w przeciwieństwie do kobiet rzadziej cierpią na anoreksję. Stosunek liczbowy zachorowalności mężczyzn do kobiet to 1:5. Niestety u mężczyzn zdiagnozowanie choroby nie jest możliwe tak szybko, ponieważ rzadziej korzystają z pomocy specjalistów [6].

Objawy

 

Niepokojącymi objawami, które możemy dostrzec u osoby z anoreksją to m.in.: szybka utrata masy ciała, postępująca próchnica zębów, występowanie omdleń, wypadające włosy, skarżenie się na uczucie zimna, popękane naczynka krwionośne w oczodołach. Ponadto osoba chora bardzo koncentruje się na swojej sylwetce, liczy ile spożywa kilokalorii, czyta etykiety produktów spożywczych, woli spożywać posiłki sama, a także często izoluje się od społeczeństwa i rodziny [7].

Fazy jadłowstrętu psychicznego

 

Początki anoreksji mogą przebiegać niewinnie i być niezauważalne. Chęć utraty kilku kilogramów może przerodzić się w obsesję na punkcie odchudzania i swojej sylwetki. Szpytman i in. (2016) opisali cztery fazy anoreksji, które ukazują ewaluację całego procesu rozwoju anoreksji:

 

  • Stan euforii – osoba, która głodzi się przez kilka dni, powoli nie ma silnego uczucia głodu dzięki czemu następuje stan euforii. Osoba myśli, że przejęła całkowitą kontrolę nad swoim ciałem
  • Stała kontrola – surowe zasady są ściśle przestrzegane i nie ma możliwości odstępstwa od nich
  • Strach – pojawia się silne uczucie ciągłego lęku przed zjedzeniem posiłków. Osoba odrzuca informacje, które daje ciało o tym, że dzieje się coś złego
  • Niebezpieczne zachowania – pojawiają się myśli samobójcze, lodowate kąpiele, a także stany depresyjne [8].

    Kryteria rozpoznania

 

 

Anoreksję można podzielić na łagodną, umiarkowaną, ciężką i bardzo ciężką w zależności od wskaźnika BMI (Body Mass Index). Łagodna anoreksja charakteryzuje się BMI ≥17 kg/m², umiarkowana BMI 16–16,99 kg/m², ciężka BMI 15–15,99 kg/m² i bardzo ciężka gdzie BMI wynosi

 

Kryteria rozpoznania jadłowstrętu psychicznego zostały opracowane przez Międzynarodową Klasyfikację Chorób (ICD-10) i zaliczamy do nich poniższe elementy:

 

  • BMI mniejsze bądź równe 17,5 kg/m2 lub masa ciała niższa o 15% w stosunku do prawidłowej,
  • Występowanie charakterystycznych zachowań, które mają zapobiegać zwiększeniu masy ciała: unikanie ,,tuczących’’ produktów, duży wysiłek fizyczny, stosowanie leków i specyfików zmniejszających ładnienie, a także wywoływanie wymiotów i przeczyszczeń,
  • Zaburzony obraz własnego ciała, który jest przyczyną dużego lęku przed otyłością. Najważniejsze dla osoby jest osiągnięcie jak najniższej masy ciała,
  • Występowanie zaburzeń endokrynologicznych, które obejmują oś podwzgórze-przysadka-gonady. Kobiety tracą miesiączkę, a mężczyźni mają obniżone libido [10].

    Czynniki wpływające na rozwój anoreksji

 

 

  • Osobowość

 

Prowadzone na przestrzeni lat badania naukowe potwierdzają przekonanie, że osoby cierpiące na anoreksję mają odpowiednie cechy osobowości [11]. Osoby chorujące na anoreksję o typie restrykcyjnym mają niską samoocenę i doświadczają różnego rodzaju lęku. Z kolei osoby z typem przeczyszczającym mogą mieć osobowość typu ,,borderline’’ [11]. Osobowość ta wyraża się poprzez impulsywne zachowania, chwiejność emocjonalną, a także nieumiejętne radzenie sobie z krytyką dotyczącą własnej osoby [12].

 

Według Mierzejewskiego zachowania w dzieciństwie mocno przyczyniają się do rozwoju anoreksji i są to: duże ambicje podczas realizacji zamierzonych celów, chęć osiągnięcia sukcesu, brak asertywności i uleganie wpływom innych osób, nieumiejętne komunikowanie się w grupie, perfekcjonizm w wykonywaniu powierzonych zadań [1].

 

Osoby będące perfekcjonistami są wysoce zagrożone zaburzeniami odżywiania. Stawianie sobie wysokich oczekiwań i odrzucanie możliwości popełnienia błędów wpływa negatywnie na funkcjonowanie [13].

 

  • Rodzina

 

Prawidłowe relacje dziecka z rodzicami są kluczowe w odpowiednim rozwoju i funkcjonowaniu dziecka. Badania pokazują, że młode dziewczyny mają problem z akceptacją swojego ciała i ukrywają swoją kobiecość jeżeli nigdy nie czuły się atrakcyjne dla swojego ojca [14].

 

Jak się okazuje rodziny w których występuje anoreksja mają swoje charakterystyczne cechy, które już w 1970 roku opisał Salvador Minuchin. Wyszczególnił: nadopiekuńczość, sztywność, usidlenie, angażowanie dziecka w konflikty rodziców, a także unikanie i nieumiejętne rozwiązywanie konfliktów. Takowe rodziny w psychologii nazywane są psychosomatycznymi [15]. Jak wspomina w swojej pracy Le Grange i in. predyspozycją do anoreksji mogą być również negatywne komentarze stosowane przez rodziców znacznie częściej niż powinny, a także stawianie wysokich oczekiwań i wymagań wobec dziecka [16].

 

  • Media

 

Zdecydowanie negatywnym aspektem mediów, a przede wszystkim portali internetowych jest wytwarzanie przekonania, że najważniejsze są względy wizualne sylwetki, a aspekt psychologiczny bardzo często jest całkowicie pomijany. Szczególnie podatne na te przekonania są dorastające dziewczyny co negatywnie wpływa na ich rozwój [17]. Wyidealizowany wygląd zewnętrzny ukazywany przez kulturę masowego przekazu może być przyczyną niskiego poczucia własnejwartości i negatywnego zdania o swojej sylwetce u dzieci dorastających. Dotyczy to zarówno dziewczynek jak i chłopców [18].

 

Negatywny wpływ mediów na zachowania młodych dziewcząt potwierdzają przeprowadzone badania w Bostonie. Celem badań było sprawdzenie reakcji nastolatków na zdjęcia ładnych sylwetek w czasopismach. Aż 69% nastolatek poinformowała, że pokazywane zdjęcia negatywnie wpłynęły na ich stosunek do swojego ciała, a 47% z nim oznajmiła, że chciałaby schudnąć [19].

Skutki jadłowstrętu psychicznego

 

Anoreksja niesie za sobą wiele negatywnych skutków dla każdego układu. Organizm adaptuje się do ciągłego braku jedzenia i skutki manifestuje w różny sposób [20].

 

Najpowszechniejszym skutkiem jadłowstrętu jest zmniejszenie gęstości mineralnej kości, a przejmujące jest to, że zjawiska nie można cofnąć [21].

 

Na skórze pojawia się meszek, czyli tak zwane owłosienie płodowe, może wystąpić trądzik i przebarwienia, dochodzi do łysienia, a także obserwowane są charakterystyczne zmiany między palcami i sucha skóra.

 

Serce narażone jest na bradykardię, zmiany w osierdziu i zastawkach, a ciśnienie tętnicze jest zbyt niskie [22].

 

Układ hormonalny również nie pracuje prawidłowo, ponieważ kobiety narażone są na przerwanie cyklu i brak miesiączki, a mężczyźni mają obniżone libido. Pojawia się również problem z prawidłową pracą tarczycy [8].

 

Dla sfery psychicznej anoreksja jest bardzo negatywna, ponieważ występują niebezpieczne myśli samobójcze, uczucie braku sensu życia, a także chroniczny smutek [7].

Literatura:  

  1. Mierzejewski K. Wpływ anoreksji (jadłowstrętu psychicznego) na zdolność osoby do zawarcia małżeństw. Ius Matrimoniale, 2012, 17(23): 45-64. URL < http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_21697_im_2012_17_23__02/c/5068-4622.pdf>
  2. Kaźmierczak-Wojtaś N., Niedzielski A. Anorexia nervosa - rys historyczny i ewolucja kryteriów diagnostycznych. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 2016, 79: 16-22. URL <http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-a2a16656-bf7e-4834-9503-d26253d662a5>
  3. Skowrońska A., Sójta A., Strzelecki D. Zespół realimentacyjny jako powikłanie leczenia jadłowstrętu psychicznego. Psychiatria Polska, 2019, 53(5): 1113-1123. URL < http://psychiatriapolska.pl/uploads/images/PP_5_2019/1113Skowronska_PsychiatrPol2019v53i5.pdf>
  4. Bąba-Kubiś A., Perełka-Wysiecka J., Liśkiewicz P., Wroński M.,  Konopka A., Samochowiec J. Anoreksja – jadłowstręt psychiczny. Pomeranian Journal of Life Sciences, 2018, 64(4), 2018: 5-9. DOI <10.21164/pomjlifesci.497>
  5. Ekmekci A.M., Erbas O. Current status of anorexia nervosa treatment, Demiroglu Science University Florence Nightingale Journal of Medicine, 2020, 6(3): 146-152. DOI <10.5606/fng.btd.2020.25036>
  6. Pałasz A., Rojczyk E., Siwiec A., Janas-Kozik M. Nesfatyna-1 w neurochemii zaburzeń odżywiania, Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2020, 20(1): 43-53. DOI <10.15557/PiPK.2020.0005>
  7. Sommer H. Anoreksja nastolatek w świetle badań – droga do sukcesu czy akt powolnej autodestrukcji. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2016, 35(1): 236-257. DOI <10.17951/LPR.2016.35.1.235>
  8. Szpytman A., Brukwicka I., Kopański Z., Kollár R., Kollárová M., Bajger B., Bojanowska E. Współczesne dylematy zdrowotne młodzieży i dorosłych-anoreksja. Journal of Clinical Healthcare, 2016, 3(1):13-16. URL <http://jchc.eu/numery/2016_1/201613.pdf>
  9. Remberk B., Gmitrowicz A., Janas-Kozik M., Namysłowska I., Wolańczyk T., Rajewski A., Słopień A., Gorczyca P., Bryńska A., Łucka I., Jelonek I., Sierakowski P. Stanowisko ekspertów w kwestii postępowania w przypadku pacjentów z jadłowstrętem psychicznym  o ciężkim przebiegu, którzy nie wyrażają zgody na leczenie. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2018, 18(3): 229-233. DOI <10.15557/PiPK.2018.0028>
  10. Morris J., Twaddle S.  Anorexia nervosa The BMJ, 2007, 334(7599): 894-898. DOI
  11. Mikołajczyk E., Samochowiec J. Cechy osobowości u pacjentek z zaburzeniami odżywiania. Via Medica, 2004, 1(2): 91-95. URL < https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29236>
  12. Gunderson J.G., Herpertz S.C., Skodol A.E., Torgersen S., Zanarini M.C. Borderline personality disorder. Nature Reviews Disease Primers, 2018, 24(4): 18-29. DOI <10.1038/NRDP.2018.29>
  13. Świerszczyńska J. Współwystępowanie cech perfekcjonizmu i gotowości anorektycznej u młodzieży szkolnej. Psychiatria Polska, 2020, 54(2):  239-253. URL <http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/images/PP_2_2020/239Swierczynska_PsychiatrPol2020v54i2.pdf>
  14. Kobierecka-Dziarmska A. Ślady doświadczeń rodzinnych w obrazie ciała – studium przypadku młodej kobiety. Psychoterapia, 2019, 3(190): 53-71. DOI <10.12740/PT/113467>
  15. Kozak A., Kozak G. Rodzina jako środowisko powstawania i profilaktyki jadłowstrętu psychicznego (anorexia nervosa). URL: <http://www. psychologia.net.pl/artykul.php?level=85>
  16. Le Grange D., Lock J., Loeb K., Nicholls D. Academy for heating disorders position paper: The role of the family in heating disorders. International Journal of Eating Disorders, 2010, 43(1): 1-5. DOI <10.1002/EAT.20751>
  17. Iwanicka A., Soroka E. The role of social media in the process of shaping the ,,body cult’’ among young women. Current Problems of Psychiatry, 2020, 21(1): 15-21. DOI <10.2478/cpp-2020-0002>
  18. Dycht M., Marszałek L. Mass media i reklama a choroby cywilizacyjne: anoreksja i bulimia.  Seminare, 2011, 30: 147-158. URL < http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-95834da1-f65c-4e96-ae92-08ee0df34393>
  19. Strzelecki W., Cybulski M., Strzelecka M., Dolczewska-Samela A. Zmiana wizerunku medialnego kobiety a zaburzenia odżywiania we współczesnym świecie. Nowiny Lekarskie, 2007,76(2): 173-181. URL < https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/10598/ZMIANA%20WIZERUNKU%20MEDIALNEGO%20KOBIETY.pdf?sequence=1&isAllowed=y>
  20. Nogal P., Lewiński A. Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa). Endokrynologia Polska, 2008,59(2): 148-155. URL < https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/viewFile/25568/20392>
  21. Chidiac C.W. An update on the medical consequences of anorexia nervosa. Current Opinion in Pediatrics, 2019, 31(4): 448-453. DOI <10.1097/MOP.0000000000000755>
  22. Strumia R. Skin signs in anorexia nervosa. Dermato-Endocrinology, 2009, 1(5): 268-270. DOI <10.4161/derm.1.5.10193>
Udostępnij
Polub NutriLife.pl




  Autor publikacji

lic. Katarzyna Kolasa

lic. Katarzyna Kolasa

Studentka dietetyki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Interesuje się dietetyką kliniczną i psychologią. Stale zgłębiam wiedzę z zakresu dietetyki poprzez konferencje, kursy i szkolenia. W wolnych chwilach lubię gotować i wykorzystywać czas na rowerowe wyprawy. [profil autora]

Reklama
Reklama

Zobacz także

Czy istnieje nowa metoda leczenia celiakii?
Czy istnieje nowa metoda leczenia celiakii?
Przyczyny i leczenie hiperprolaktynemii
Przyczyny i leczenie hiperprolaktynemii
Witamina C - budowa, właściwości, mechanizm degradacji
Witamina C - budowa, właściwości, mechanizm degradacji
Ocena wydolności fizycznej osób starszych przebywających w Domu Pomocy Społecznej
Ocena wydolności fizycznej osób starszych przebywających w Domu Pomocy Społecznej
Czasopismo:O nas | Redakcja | Dla autorów | Patronat medialny | Kontakt
Serwis: Reklama | Regulamin | Pomoc | Kanały informacyjne (RSS)
Copyright © 2024 NutriLife.pl
  
//www.honcode.ch/HONcode/Seal/HONConduct186547_s1.gif